środa, 8 lutego 2017

Dziś w pracowni - gazeta XIX-wieczna

Czytelnicy bloga z pewnością zauważyli, że stare druki otaczamy szczególną opieką poświęcając im najwięcej uwagi. Zbiory zabytkowe Biblioteki Elbląskiej to jednak również kolekcja czasopism i druków XIX i XX-wiecznych licząca ponad 45 000 woluminów. Z uwagi na odmienną technikę wykonania w obiektach tych musimy zmierzyć się z innymi problemami konserwatorskimi m. in. zagadnieniem tzw. kwaśnego papieru.






Przełom XIX i XX wieku to okres charakteryzujący się wieloma eksperymentami w zakresie produkcji papierniczej, które odbiły się na jakości produkowanych papierów. Rosnące zapotrzebowanie na papier spowodowało intensywne poszukiwania nowych surowców i metod produkcji papieru. Stosowany do tej pory papier czerpany produkowany z włókien lnianych, konopnych czy bawełnianych okazywał się zbyt drogi przy tak dużym zapotrzebowaniu.

Na pogorszenie trwałości papieru w pierwszej kolejności wpłynęło wytwarzanie papierów w środowisku kwaśnym, zapoczątkowane w 1807 r. przez M. F. Illiga. Warunki w jakich powstawał papier powodowały, że posiadał on kwaśny odczyn zanim opuścił papiernię. Obecność substancji kwaśnych w papierze była przyczyną jego przyspieszonej degradacji - papier stawał się kruchy, łamliwy i łatwo ulegał uszkodzeniom mechanicznym.

W 1843 r. zaczęto produkować papier ze ścieru drzewnego. Ze względu na krótkie włókna i dużą zawartość szybko utleniającej się ligniny, papiery z dodatkiem ścieru charakteryzowały się niską wytrzymałością i bardzo szybko ulegały starzeniu . Kwasowa degradacja XIX i XX-wiecznych papierów jest poważnym problemem w wielu bibliotekach i archiwach na całym świecie.

Obecnie w pracowni BE konserwacji poddawany jest rocznik gazety Elbinger Zeitung und Elbinger Anzigen 1895 r. (nr inw 9951 dostęp online). Gazeta jest ekstremalnie krucha i wymaga niezwykle ostrożnego postępowania. Karty w przeszłości zostały poddane naprawom co znacznie utrudnia prace konserwatorskie. Większość przedarć, pęknięć papieru zostało podklejonych białym papierem na klej syntetyczny. Poza tym, że tekst w tych miejscach jest nieczytelny, naprawy z uwagi na użycie mocnego papieru i kleju, powodowały powstawanie kolejnych zniszczeń.


Gazeta Elbinger Zeitung und Elbinger Anzeigen 1895 r. Stan przed konserwacją

Gazeta Elbinger Zeitung und Elbinger Anzeigen 1895 r. Stan przed konserwacją. W przeszłości uszkodzenia papierowych kart zostały podklejone mocnym białym papierem na klej syntetyczny. Każdy konserwator oglądający takie naprawy dostaje od razu palpitacji serca :)

Gazeta Elbinger Zeitung und Elbinger Anzeigen 1895 r. Stan przed konserwacją. Widoczne pęknięcie papieru w narożniku.

Gazeta Elbinger Zeitung und Elbinger Anzeigen 1895 r. Stan przed konserwacją.  Widoczne silne zabrudzenie papieru i dawne naprawy.

Gazeta Elbinger Zeitung und Elbinger Anzeigen 1895 r. Stan przed konserwacją. 



Przed podjęciem prac konserwatorskich przeprowadziłam badania składu włóknistego papieru oraz badanie pH papieru. Identyfikacja składu włóknistego potwierdziła, że do wykonania papieru wykorzystano masy celulozowe z drzew iglastych oraz ścier drzewny. Wstępny pomiar odczynu papieru przeprowadziłam przy użyciu elektrody stykowej. Otrzymanie dokładniejszych wyników było możliwe dzięki badaniu pH przeprowadzonym z mikropróbki, metodą zimnego wyciągu przy użyciu mikroelektrody.


OBRAZY MIKROSKOPOWE WŁÓKIEN
powiększenie 20-40 x

Masa celulozowa z drewna iglastego (odczynnik Herzberga)
Masa celulozowa z drewna iglastego (odczynnik Herzberga)

Ścier drzewny (odczynnik Herzberga)
Ścier drzewny (odczynnik Herzberga)

Masa celulozowa z drewna iglastego (odczynnik Herzberga)
Ścier drzewny (odczynnik Graff C)




Przygotowania do badania pH papieru metodą stykową.

Kalibracja elektrody przed wykonaniem pomiaru.

Wykonywanie pomiaru.




Ważenie pobranej próbki papieru potrzebnej do przeprowadzenia badania.


Pomiar pH papieru z mikropróbki z wyciągu wodnego na zimno przy użyciu mikroelektrody.






Brak komentarzy :

Prześlij komentarz