Dawny widok Elbląga wg Chrystiana Daniela Pietscha

Siedemnastowieczna panorama Elbląga autorstwa Christiana Daniela Pietscha jest popularnym motywem graficznym, dość często wykorzystywanym w naszym mieście (wystarczy przejść się uliczkami elbląskiej starówki uważnie spoglądając na otaczające nas budynki). Rycina znajduje się w wydanej w 1684 roku książce Johanna Christopha Hartknocha Alt- und Neues Preussen Oder Preussischer Historien zwei Teile. W zbiorach Biblioteki Elbląskiej znajdują się dwa egzemplarze tego dzieła, jednak tylko w jednym z nich zachowała się rycina z widokiem Elbląga.

Grafika z widokiem Elbląga w Alt- und Neues Preussen Oder Preussischer Historien Zwey Theile, Hartknoch Christoph Johann,1684, Franckfurt und Leipzig, drucks Johann Andreae, Pol.7.III.69

J. C. Hartknoch urodził się w 1644 roku w Jabłonce koło Pasymia, zmarł w 1687 w Toruniu. Był historykiem, profesorem toruńskiego Gimnazjum Akademickiego. W jego kręgu zainteresowań znajdowały się dzieje Prus, Polski i Litwy. Jest on autorem wielu historycznych rozpraw, m.in.  O Początkach Prus, O formie dawnego państwa pruskiego, O prawie pruskim, O bałwochwalstwie i przesądach dawnych Prusów.

W Toruniu Hartknoch napisał w języku niemiecki dwa swoje najobszerniejsze dzieła pod wspólnym tytułem Alt und Neues Preussen oder preussischer Historien zwei Teile. W części pierwszej zawarte są wiadomości z etnografii, językoznawstwa, kultury materialnej Prus Książęcych i Królewskich od czasów najdawniejszych do współczesnych autorowi. Część druga to rodzaj encyklopedii pruskiej w układzie rzeczowym, w tym m.in. opis genezy i początków państwa krzyżackiego, opisy miast pruskich, opis ustroju Prus. Dzieło to opatrzone jest wieloma rycinami, wśród których znajdują się portrety, mapy, panoramy miast.

Poniżej prezentujemy stronę tytułową dzieła Hartknocha, grafikę "elbląską" w szczegółach, oraz kilka przykładów innych widoków miast znajdujących się w książce.

Panorama Torunia

Panorama Gdańska

Panorama Królewca

Mapa Prus

Zbliżenie Mapy Prus

Bibliografia

Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, pod red. S. Gierszewskiego, Gdańsk 1944, T. II, s. 164-165.