Herbaria w zbiorach Biblioteki Elbląskiej to tytuł wystawy posterowej prezentującej zielniki ze zbiorów zabytkowych biblioteki, którą można oglądać w centrum elbląskiego Starego Miasta (między Katedrą św. Mikołaja a Ratuszem Staromiejskim).
Koncepcję wystawy opracowała Ewa Chlebus. Księgi obfotografowała Joanna Sroka. Opracowanie graficzne wykonała Ada Ronżewska-Kotyńska.
Zapraszamy!
W
zbiorach Biblioteki Elbląskiej znajduje się kilkadziesiąt zabytkowych
zielników, z których wiele jest bogato ilustrowanych. Część z nich prezentuje
rośliny w kontekście ich zastosowania w medycynie, gospodarstwie domowym czy
weterynarii, podczas gdy inne służą raczej systematyzacji wiedzy botanicznej. Unikatem
w skali kraju jest najstarszy z zielników – Herbarius
wydany w 1485 roku w oficynie Iohannesa Petriego w Passau. Na szczególną uwagę
zasługuje również zredagowany w języku polskim Zielnik Szymona Syreniusza z 1613 roku.
Zachowane
w zbiorach Biblioteki Elbląskiej zielniki pozwalają prześledzić rozwój wiedzy o
roślinach i ich systematyzacji, ale również zmiany w podejściu do ich
przedstawiania. O ile drzeworytnicze ilustracje w najstarszych zielnikach są
dość schematyczne i umowne, przedstawienia w kolejnych dziełach zmierzają w
kierunku coraz większego realizmu, a nawet naturalizmu (ukazywanie uschniętych
liści czy złamanych gałązek). Niemieckie herbaria już w pierwszej połowie XVI
wieku osiągnęły bardzo wysoki poziom edytorski. Do najbardziej znanych należą Herbarium vivae eicones Otto Brunfelsa
(1530), do którego ilustracje wykonał uczeń Dürera Hans Weiditz, a także Comentarii in sex libros Pedonii Dioscoridis
Pietro Andrea Mattiolego z 1583 r. Niestety nie zachował się w zbiorach
elbląskich egzemplarz De historia stirpium Leonharta Fuchsa z
1542 roku, notowany w przedwojennym katalogu Biblioteki. Część ilustracji
kolorowanych była ręcznie, jak w przypadku wspomnianego Herbariusa z 1485 roku, czy dzieła New Kreuterbuch Jacoba von Bergzabern zw. Tabernamontanusem z 1588
r.
Już
pod koniec XVI stulecia do ilustrowania zielników zaczęto wykorzystywać technikę
miedziorytu, która pozwalała na dokładniejsze odwzorowanie detali budowy
roślin. Szczyt popularności miedziorytniczych ilustracji przypada na wiek
XVIII. Pod wpływem rozwoju badań mikroskopowych rośliny przedstawiane są wraz z powiększonymi szczegółami ich budowy i
przekrojami. Przykładem zielnika z kolorowanymi ręcznie ilustracjami
miedziorytniczymi jest atlas Botanisches Bilderbuch für die Jugend und
Freunde der Pflanzenkunde Friedricha Drevesa i Friedricha Gottloba Haynego
wydany w latach 1794-1801, czy publikacja Einheimische
Giftgewächse Welche Für Menschen Am Schädlichsten Sind Johanna Mayera z
1798.
W
XIX wieku do przedstawiania roślin zaczęto stosować technikę litografii.
Zachowany w zbiorach Biblioteki Elbląskiej atlas botaniczny Plantæ medicinales oder Sammlung
offizineller Pflanzen to pierwsze wydawnictwo botaniczne z ilustracjami
wykonanymi w tej technice.
Najciekawsze
ilustrowane zielniki zachowane w zbiorach Biblioteki Elbąskiej można oglądać na
stronie Elbląskiej Biblioteki Cyfrowej.
http://dlibra.bibliotekaelblaska.pl/dlibra
Cudowna wystawa!
OdpowiedzUsuń