czwartek, 24 kwietnia 2014

Pionierzy entomologii

Ten post miał być o wiośnie i o budzących się do życia owadach, jednakże przeglądając publikacje entomologiczne nie sposób nie poświęcić uwagi ich znamienitym autorom. Krótko mówiąc czynnik ludzki wziął górę nad owadzim i będzie nie tyle o samych owadach, co raczej o zafascynowanych nimi ludziach.

Goadert Johannes, De insectis, in methodum redactus, cum notularum additione, Londini, excudebat R.E. sumptibus S. Smith, 1685.
Jednym z pierwszych entomologów był niderlandzki malarz akwarelista Jan Goedart (1617–1668). Obok ptaków to właśnie owady stanowiły główny motyw jego twórczości. W swoim dziele De insectis... Goedart opisał owady zamieszkujące Niderlndy. Z jego rysunków, przedstawiających poszczególne stadia rozwojowe owadów, sporządzono następnie płyty graficzne. Niewątpliwą zasługą badacza było posługiwanie się bezpośrednią obserwacją i nieodwoływanie się do autorytetów. Krytycy zarzucali mu jednak, że nie próbował rozwinąć systematyki owadów, a także, że w swoich pracach nie uniknął błędów. Jednakże ilustracje Goedarta zachwycają do dziś.

Goadert Johannes, De insectis, in methodum redactus, cum notularum additione, Londini excudebat R.E. sumptibus S. Smith, 1685.

Kolejna książka o owadach, którą chcemy dziś zaprezentować, to monografia czerwca polskiego pióra gdańskiego entomologa Johanna Philippa Breyne (1680-1764). Breyne zbadał i opisał cykl życiowy owada, który zwłaszcza w XV i XVI wieku miał bardzo duże znaczenie gospodarcze. Z larw czerwca żerujących na pędach rośliny zwanej czerwcem trwałym otrzymywano czerwony barwnik - koszenilę. Przyczepione do rośliny larwy w formie fioletowych kuleczek uważano dawniej za część rośliny, choć jednocześnie obserwowano ich przemianę w owady. Dopiero Breyne opisując fizjologię czerwca wyjaśnił tę przyrodniczą zagadkę.

Breyn Johann Philipp, Historia naturalis cocci radicum tinctorii, Gedani, prostant apud Cornelium a Beughem, 1731.

Tu warto dodać, że nie tylko owady fascynowały Breyna. Ten niedoszły lekarz badał i opisywał również skamieniałości, m. in. szczątki mamuta przywiezione do Gdańska przez lekarza i podróżnika Daniela Gottlieba Messerschmidta. Opis Breyna był ważnym argumentem w dyskusji na temat gatunków wymarłych.
Poniżej ilustracje skamieniałości z pracy Breyna.

  

Na koniec jeszcze jedno dzieło dotyczące owadów - Natursystem aller bekannten in- und ausländischen Insecten Carga Gustava Jabonskyego (1756-1787), niemieckiego entomologa i ilustratora. Dzieło przeszło do historii jako pierwsza próba systematyki chrząszczy.

Jablonsky Carl Gustav, Herbst Johann, Natursystem aller bekannten in- und ausländischen Insecten, Berlin, bey Joachim Pauli, 1783-1804.


Dzięki kolorowanym ręcznie ilustracjom możemy zobaczyć w jaki sposób łapano, oglądano  i przechowywano owady.





Poniżej seria ręcznie kolorowanych sygnetów drukarskich z poszczególnych tomów dzieła. 







Johann Herbst dokończył edycję kolejnych tomów dzieła Jablonskego, po tym jak młody badacz zmarł w wieku 31 lat. Czyżby klątwa skarabeusza?



Literatura:
http://www.pgi.gov.pl/images/stories/przeglad/pg_2009_10_14.pdf
http://web.archive.org/web/20110928125629/http://www.mowiawieki.pl/artykul.html?id_artykul=1403
http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-2830901670.html
http://fineantiqueprintsandart.com/artists.php?manufacturerid=10

Brak komentarzy :

Prześlij komentarz