Fot. Zniszczenia papieru w książce spowodowane przez grzyby pleśniowe. Widoczne czarne grudki to sklerocja, czyli forma przetrwalnikowa grzyba.
Typowymi objawami, po których rozpoznajemy zakażenie mikrobiologiczne, są różnobarwne zaplamienia papieru wraz z niekiedy występującym pylistym nalotem. Długotrwały rozwój w papierze różnych gatunków mikroorganizmów powoduje niszczenie jego struktury. Grzyby rozkładając celulozę i kleje powodują w początkowej fazie kruchość i rozpulchnienie papieru, co w dalszym stadium prowadzi do powstawania przedarć i ubytków w papierze.
W czasie oceny stanu zachowania księgozbioru oddzielamy książki z widocznymi zniszczeniami wywołanymi przez mikroorganizmy. Zanim trafią one do pracowni konserwatorskiej poddawane są procesowi dezynfekcji. W bibliotece znajduje się specjalna komora do dezynfekcji tlenkiem etylenu, w której jednorazowo można zdezynfekować kilkaset woluminów.
Aby ocenić faktyczny stopień zakażenia mikrobiologicznego książek, XVIII-wieczny księgozbiór został zbadany przez dwie panie mikrobiolożki z Uniwersytety Mikołaja Kopernika w Toruniu: dr Joannę Karbowską-Berent oraz Joannę Jarmiłko. Panie oceniły warunki przechowywania książek w starym magazynie, zmierzyły parametry klimatyczne oraz zbadały stężenie bioaerozoli, czyli liczbę drobnoustrojów w powietrzu. Poza tym przeprowadziły badanie mikrobiologiczne kilkunastu wytypowanych książek z charakterystycznymi typami zniszczeń dokonanymi przez mikroorganizmy i owady. Zmierzona została również zawartość ATP metodą biloluminescencyjną w celu określenia poziomu zanieczyszczenia powierzchni papieru przez żywe drobnoustoje. Z kilku książek pobrano próbki do obserwacji mikroskopowej oraz bezpośrednio na pożywkę hodowlaną. Wyniki poznamy pewnie dopiero za kilka tygodni.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
1. D. Czyżak, Zanim księgozbiór elbląski do Torunia dotarł ..., [w:] Rocznik Elbląski 2002, t. 18, s. 141-48.
2. B. Rdesiński, Sprawozdanie z kontroli stanu i pomieszczenia Biblioteki Miejskiej w Elblągu z dnia 3 I 1947 r. do Szefa Delegatury Morskiej Biura Kontroli przy Prez. K.R.N.L. dz. IV a/Ks-11/47.
Polecamy również:
J. Karbowska-Berent, A. Strzelczyk, Drobnoustroje i owady niszczące zabytki i ich zwalczanie, 2004.
Brak komentarzy :
Prześlij komentarz