poniedziałek, 30 września 2013

Konserwacja druków Melanchtona (cz.1)

Zanim o konserwacji na początek słów kilka o samej książce, troszkę o historii i nieco szerzej o technice wykonania. Książka, która była przedmiotem konserwacji to trzy współoprawne druki Melanchtona (sygn. Ob.7.II.7147-7149) - wybitnego humanisty, pedagoga i pisarza, który również intensywnie udzielał się w dziedzinie teologii, choć teologiem z wykształcenia nie był. Druki o których mowa pochodzą z pierwszej połowy XVI w. i są komentarzami autora do tekstów z Nowego Testamentu. I właściwie jeśli chodzi o tematykę książki to tyle, bo zgłębianie jej treści nie było naszym zadaniem. Warto wspomnieć, że piśmiennictwo teologiczne, zwłaszcza z czasów reformacji i kontrreformacji stanowi znaczną część zbioru starych druków Biblioteki Elbląskiej. Pisma Lutra i Melanchtona, często w wydaniach wielotomowych zajmują wiele miejsca na półkach (ale spokojnie, równie dużo miejsca zajmują książki z dziedzin o wiele bardziej interesujących). Obecność licznie występującej literatury teologicznej ściśle wiąże się z religijnym charakterem dawnego Gimnazjum Elbląskiego, które było pierwszą w Polsce szkołą innowierczą, stworzoną z myślą o utrwaleniu reformacji w mieście oraz wychowywania grona jej popularyzatorów.

Strona tytułowa pierwszego z druków.

piątek, 27 września 2013

Manicula

Każdemu z nas na pewno zdarzyło się kiedykolwiek zaznaczyć coś w czytanym tekście. Oczywiście mamy na myśli tekst na papierze, a nie plik komputerowy. Kiedy coś zwróciło naszą szczególną uwagę, chcemy to wyróżnić, czy to poprzez podkreślenie zdania ołówkiem, dopisanie strzałki, wykrzyknika, czy zaznaczenie zakładką, przylepną karteczką itd. W dawnych czasach rolę takiego znacznika spełniały manicula. Maniculum (łac. rączka) to symbol, który był umieszczany przez lub dla czytelnika, aby pomóc w oznakowaniu ważnych fragmentów tekstu. Był to znak powszechnie używany od XII do XVIII wieku pisany ręcznie lub drukowany. Miał on formę dłoni z rozszerzonym palcem, który skupiał uwagę czytelnika na ważny zapis.





środa, 25 września 2013

Konserwacja destrukta


W pracowni konserwacji zakończyły się właśnie prace nad konserwacją destrukta (tak w żargonie konserwatorskim nazywamy mocno zniszczoną książkę) z XVIII w. Jest to klocek introligatorski (czyli zbiór współoprawnych druków), zawierający 70 druków z lat 1746-1780 autorstwa rektora Gimnazjum Elbląskiego Jana Langego (1706-1781).


wtorek, 24 września 2013

Rektor Mund i gimnastyka


Dziś prezentujemy sylwetkę człowieka niezwykle wszechstronnego, który zalety ducha łączył ze sprawnością fizyczną. Johann Georg Mund (1773-1852), torunianin z urodzenia, studiował w Halle prawo, filologię i matematykę. W latach 1807-1844 był rektorem Gimnazjum Elbląskiego, gdzie uczył gimnastyki, szermierki i muzyki. Zgromadził księgozbiór liczący 3700 tomów (ciekawe jak wielu współczesnych nauczycieli w-fu może się poszczycić podobnym ;).

poniedziałek, 23 września 2013

Książki z historią

Okres działań wojennych w 1945 roku, a także niespokojny czas powojenny odbiły swoje piętno na elbląskim księgozbiorze. Podczas ofensywy wojsk radzieckich w 1945 roku budynek dawnej biblioteki miejskiej uległ zniszczeniu, a książki pozostawały bez odpowiedniego zabezpieczenia aż do 1947 roku, kiedy księgozbiór został wywieziony jako czasowy depozyt do Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Ślady historii widoczne są na kartach i oprawach woluminów. Wiele książek pokrytych jest pyłem ceglanym lub zabrudzonych błotem. 


czwartek, 19 września 2013

Wycinanka

Dziś prezentujemy jedno ze znalezisk, na jakie natrafiliśmy podczas przeglądania księgozbioru. Jest to przecudnej urody wycinanka znaleziona pomiędzy kartami jednej z Biblii.



Wycinanie sylwetek postaci, roślin itp. było w XIX w niezwykle popularną rozrywką w kręgu kultury niemieckiej. Prawdziwą biegłość w tej sztuce osiągnęli m.in. Paul Konewka, Karl Fröhlich, niemiecki malarz romantyczny Philipp Otto Runge, czy siostra Artura Schopenhauera – Adele. Niewielkie nożyczki stale nosił przy sobie również Hans Chrystian Andersen, który zabawiał towarzystwo historiami o wycinanych przez siebie scenkach. Znaleziona w jednej z elbląskich Biblii wycinanka zachwyca precyzją wykonania, świadczącą o dużej biegłości autora. To, jak znalazła się w zabytkowej książce pozostaje dla nas tajemnicą.

środa, 18 września 2013

Méchanique céleste

Dziś przedstawiamy książkę oprawioną bardzo skromnie i na pozór nieciekawą. Jest to Traité de mécanique céleste francuskiego matematyka i astronoma Pierra Simona de Laplace’a (1749-1827)Uczony ten na kartach historii zapisał się jako zwolennik determinizmu. Laplace był przekonany, że jeśli poznamy stan wszechświata w danej chwili, a więc będziemy mieli wiedzę o wszystkich cząstkach elementarnych i siłach działających we wszechświecie, będziemy w stanie odtworzyć przeszłość i przewidzieć przyszłość. (Jest to tzw. koncepcja demona Laplace’a). Choć współczesna fizyka zweryfikowała poglądy filozoficzne myśliciela, jego dokonań nie można lekceważyć. Laplace był jednym z twórców teorii prawdopodobieństwa, dzięki której dokonał m.in. obliczenia masy Saturna.



czwartek, 12 września 2013

Biblia królowej Marii

Dziś przedstawiamy prawdziwe cymelium - jedną z najpiękniejszych książek w zbiorach Biblioteki Elbląskiej. Jest to Biblia w języku walijskim, wydana w Londynie w 1689 roku, której pierwszą właścicielką była Maria, królowa angielska, żona Wilhelma III Orańskiego.

środa, 11 września 2013

Wycieczka

Na początek zabieramy Was na wycieczkę do miejsca ciemnego, zimnego i zwykle niedostępnego dla zwiedzających. Zapraszamy do magazynów Biblioteki Elbląskiej, w których przechowywane są zbiory zabytkowe. Dla zapewnienia książkom odpowiedniej ochrony w magazynach panuje ciemność, a temperatura utrzymywana jest na poziomie 16-18 st. Celsjusza.


O blogu

Witamy na nowym blogu Pracowni Konserwacji Zbiorów Zabytkowych Biblioteki Elbląskiej tworzonym przez dwie konserwatorki: Ewę Chlebus oraz Joannę Srokę. Strona ta ma na celu popularyzację zbiorów elbląskiej książnicy. Będziemy przedstawiać cymelia na co dzień zamknięte w magazynach oraz różne ciekawostki na jakie natrafić można podczas przeglądania księgozbioru. Nie zabraknie też relacji z prac konserwatorskich i projektów realizowanych w pracowni konserwacji.

Życzymy przyjemnej lektury!