O
dobroczynnej roli sportu nie trzeba dzisiaj nikogo przekonywać.
Wiedzieli o tym także starożytni Grecy i Rzymianie, a ich dorobek w
zakresie kultury fizycznej w XVI wieku odkrył na nowo i upowszechnił
Girolamo Mercuriale
(1530 - 1606) w dziele De
Arte Gymnastica.
Girolamo Mercuriale |
Autor, pochodzący z włoskiego Forli, urodził się w lekarskiej
rodzinie. Kształcił się na kilku uniwersytetach i otrzymał
stopień doktora medycyny. Podczas pobytu w Rzymie, gdzie został
wysłany z misją dyplomatyczną, najchętniej zajmował się
studiowaniem ksiąg starożytnych autorów. Szczególną uwagę
Mercurialego
zwróciły dzieła skupiające się na roli diety, ćwiczeń
fizycznych oraz higieny w leczeniu chorób i profilaktyce zdrowotnej.
Owocem pracy nad tym tematem było dzieło De
Arte Gymnastica libri sex,
będące w posiadaniu Biblioteki Elbląskiej (sygn. Ob.6.II.3015).
Nie było to co prawda pierwsze w nowożytnej Europie dzieło
chwalące rolę ruchu i wysiłku fizycznego (za najstarsze uważa się
dzieło Cristobala Méndeza Libro
del Exercicio z
1553 r. ), ale Mercuriale
jako pierwszy podniósł także temat fizjoterapii i medycyny
sportowej.
W
książce zarysowana jest przede wszystkim historia ćwiczeń
fizycznych uprawianych w czasach starożytnych. Mercuriale
opisuje, bazując na antycznych tekstach, rodzaje popularnych
wówczas ćwiczeń i ich wpływ na zdrowie. Zapoznaje również
czytelnika z miejscami, w których trenowano w starożytności:
gimnazjonami,
czyli całymi budynkami przeznaczonymi do różnorakich treningów,
palestrami
– miejscami, w których ćwiczono zapasy. Opisy ćwiczeń, jak biegi czy zapasy, są dodatkowo
wzbogacone o cytaty ze starożytnych dzieł, i to nie tylko
medycznych, ale
także literackich, jak Iliada czy Odyseja. Ilość wykorzystanych
przez autora dzieł starożytnych dowodzi jego ogromnej wiedzy nie
tylko w zakresie medycyny, ale także historii, filozofii i
literatury.
Wykaz autorów cytowanych przez Mercurialego |
Mercuriale
za starożytnymi Grekami dzieli ćwiczenia na 3 grupy – medyczne,
mające na celu poprawić stan zdrowia lub będące częścią
terapii – był to jedyny rodzaj ćwiczeń dopuszczalny w całości;
ćwiczenia wojskowe – mające na celu przygotowanie fizyczne do
walki, uznawane za częściowo dopuszczalne, oraz całkowicie
niedopuszczalne treningi uprawiane dla rozrywki lub zawodów. Oprócz
korzyści zdrowotnych, jakie płynęły z ćwiczeń, De
Arte Gymnastica
także ostrzega przed konsekwencjami, jakie mogą nieść ze sobą, i
to nie tylko z medycznego punktu widzenia, ale także społecznego
(np. zapasy nie były odpowiednie dla wysoko urodzonych).
Posiadane
przez Bibliotekę Elbląską drugie wydanie dzieła (1573 r.) jest
nieco zmienione przez samego autora w stosunku do pierwszego wydania
z 1569 r.– jest wzbogacone o ilustracje, książka dedykowana jest
już nie kardynałowi Alessandro Farnese, lecz cesarzowi
Maksymilianowi II. Mercuriale
dokonał także poprawek w tekście wzmacniających rolę ćwiczeń
jako elementu przygotowania do walki, a mniejszy nacisk położył na
zdrowotne znaczenie sportu, zapewne ze względu na osobę, której
zadedykował dzieło.
Ilustracje przedstawiające rzut dyskiem, gimnastykę i rękawice bokserskie |
De
Arte Gymnastica
stała się przepustką do kariery Girolamo Mercurialego.
Rozgłos, jaki przyniosło mu dzieło, pomógł w otrzymaniu
stanowiska na Uniwersytecie w Padwie (1569 r.), a nawet w zostaniu
lekarzem cesarza Maksymiliana II (1573 r.). W późniejszych latach
wykładał na Uniwersytetach w Bolonii i Pizie. Rysą na wspaniałej
karierze były błędy, jakie popełnił podczas zarazy w Wenecji w
latach 1576 – 1577. Na
prośbę władz Wenecji kierował grupą lekarzy, którzy mieli
walczyć z zarazą. Mercuriale, po
początkowym spadku liczby chorych,
upierał
się, że choroba nie jest zakaźna i swobodnie poruszał się między
domami zdrowych i chorych. Jednak w ciągu kilku tygodni dżuma
rozprzestrzeniła się po mieście i zabiła
50 tys wenecjan.
O elbląskim nauczycielu, właścicielu książki pisałyśmy już tutaj
Brak komentarzy :
Prześlij komentarz